Ik ben onderdeel van de Harry Potter-generatie: die leeftijdsgroep die het geluk had elk jaar een nieuw boek te kunnen lezen op het moment dat het uitkwam. Ik heb de boeken tientallen keren gelezen. De films minstens evenveel keren gekeken. Ik heb online sorteer-tests gedaan (en gemanipuleerd om uit te komen in Griffoendor, terwijl ik hoegenaamd geen Griffoendor ben). Ik heb tevergeefs zitten wachten op mijn eigen uil met mijn eigen brief. En toch probeer ik in mijn content (en in het echte leven) niet meer te verwijzen naar insiders uit de wizarding world. Waarom? Wel, hierom.
Het Harry Potter-universum is gigantisch. En zoals dat dan gaat, vinden verwijzingen en quotes uit de serie hun weg naar het dagelijkse leven. In de chronische-aandoeningencommunity is het bijvoorbeeld heel gebruikelijk om naar een reguliere griep te verwijzen als muggle sickness (een ‘gewone’ ziekte bovenop hun dagelijkse realiteit). Mensen hebben het concept ‘spirit animal’ vervangen door patronus. Twee jaar geleden stuurde ik zelf nog een mail met als onderwerp ‘Dolores Umbridge was zo gek nog niet’.
En toch probeer ik vandaag die referenties niet meer te maken, want voor sommige mensen heeft dat hele universum een nare bijklank gekregen. Ik zeg ‘proberen’, want iets dat twintig jaar lang zo in je systeem zit, is er niet zo makkelijk uit te halen.
Wat is het probleem met Harry Potter?
Het magische universum dat J.K. Rowling gecreëerd heeft, is voor veel mensen heel lang een veilige plek geweest. Voor mij en voor heel veel van mijn generatiegenoten. Maar de laatste jaren gebruikt de auteur haar enorme bereik en invloed vooral om transfoob gedachtegoed te verspreiden. En dat heeft de magie voor heel veel mensen logischerwijs doorprikt. In het bijzonder voor de groep die zich door de boeken net gezien voelden in hun anders zijn, maar nu rechtstreeks geviseerd wordt door de auteur.
Ook bij de inhoud van de boeken zijn er trouwens kantlijnen te maken, maar die kan ik zelf niet genoeg onderbouwen om er hier over uit te weiden.
Waarom ‘ik kan de kunst los zien van de kunstenaar’ hier irrelevant is
“Ja maar, kan je dan de kunst niet scheiden van de kunstenaar?” Sommige mensen kunnen dat, in sommige gevallen. Voor anderen is dat moeilijker.
Maar dat maakt in dit geval niet uit, want het gaat om wat ik wil meegeven aan mijn publiek.
Wie een beetje leest, luistert en nadenkt, weet heel goed dat elke referentie aan Harry Potter en/of de auteur voor sommige mensen altijd een onprettige bijklank zal hebben. Als ik dat koudweg zou negeren, omdat ik dat zelf niet zo ervaar, zal mijn content/community/merk/werkplek/whatever voor die mensen vanzelf een stukje minder veilig voelen.
Vanuit een marketing-technisch oogpunt is het heel onhandig om dingen te zeggen waarvan je weet dat een deel van de doelgroep er ongemakkelijk/verdrietig/boos van wordt. Vanuit een menselijk oogpunt trouwens ook. Om het met de woorden van een random Reddit-gebruiker te zeggen:
If someone tells you that what you’re doing hurts them, and it’s not something that affects you, then don’t do it.
You win some, you lose none
Dus doe ik het niet meer. Zo simpel is dat. Want tenzij je een business in HP-merch hebt (maar in dat geval zouden mensen die geraakt worden door dat taalgebruik, sowieso al niet tot het doelpubliek behoren), is er al-tijd een andere manier om te zeggen wat je wil zeggen.
De mensen die een onprettig gevoel krijgen bij de referenties of quotes worden zo gespaard, en de mensen die dat niet zo ervaren, missen helemaal niets, want ik kan me niet voorstellen dat ‘praat in HP-quotes’ een van je USP’s is. En als ze dan toch specifiek op zoek zijn naar nostalgische magie, staat het hen vrij om zelf terug in de boeken te duiken. Want zoals Daniel Radcliffe zei:
If you found anything in these stories that resonated with you and helped you at any time in your life—then that is between you and the book that you read, and it is sacred.
Is dat dan geen cancel culture?
Nee. De vrouw schrijft nog steeds. Ze krijgt nog steeds dikke royalty’s. Ze heeft nog steeds een pen, een publiek en een platform.
Je kan alleen zelf kiezen of je daar:
a) nog aan wil bijdragen
b) zodanig aan gehecht bent dat je er een deel van je doelgroep mee wil kwetsen of kwijtspelen.
“Wajo, ik mag niks meer?”
Ik ben niet van de schrijverspolitie, je doet wat je wil.
Maar ja, inclusief schrijven en proberen rekening te houden met de gevoelens en ervaringen van *iedereen* in je doelgroep is moeilijk. Sterker nog: het zal nooit helemaal lukken. Maar we kunnen wel moeite doen en dit is daar maar een klein voorbeeld van.